Преку СЕФТА, Македонско економско чудо!

Несомнено, денешниот просечен граѓанин на Република Македонија со ном-де-гер Миле, на прашањето “Како ви оди?” со голема доза на цинизам ќе одговори дека спасот е во зачувување на струјата и преплатување на тутунот. Тој спој на неопределен и апстинентен гласач, или над 30% од гласачкото тело во земјата според последните истражувања, дефинитивно не гледа светлина на крајот од тунелот изразена преку адекватен одговор за прашањето на невработеноста и сиромаштијата. Уште попоразително е чувството дека движечката сила на економијата во добро и во лошо, бизнис сопствениците и претприемачите, исто така стануваат подложни на слична сива перспектива. Да напоменам дека 2005 година беше исклучителна тешка за водење на бизнис во Македонија. Нашата економија создава мал износ во профити, а со тоа и многу малку реална супстанца за раст и развој. Излезот, природно, треба да продолжиме да го бараме од надвор-ЕУ и СДИ. Затоа, ако Премиерката на Германија Меркел во својот говор на отварањето на Светскиот Економски Форум во Давос како платформа за излез на Германската економија од кризата го спомнува делото на Лудвиг Ерхард, основоположникот на ‘Вирсшафтс вундер’ или германското економското чудо од минатиот век, Македонија треба да го промовира делото на Оли Рен, основоположникот на СЕФТА. Во тој контекст, ако можеме да ги ставиме на вага сите досегашни конкретни иницијативи на ЕУ во однос на подобрувањето на условите за работа во нашата економија, предлогот на Европската комисија за воспоставувањето на СЕФТА, дефинитивно е масивен и заслужува подршка од бизнис заедницата во Македонија.
За што се работи? Познато е дека рак раната на нашата економија е неконкурентноста и недоволната иновативност на постоечкото стопанство преточена во конкретни мерливи резултати за голем тррговски дефицит, мал раст на БДП и голема стапка на невработеност. Таа сериозна малигност може да се отстрани само со превземање на ризични мерки од типот на болни реформи во јавниот и приватниот сектор, носење на директни странски инвестиции, стимулирање на активноста на извозниот сектор. За решавање на тие препреки на Македонија, повеќе од било која друга економија на Балканот, и треба поттик од надвор. Со СЕФТА го добиваме. СЕФТА е базирана на успехот на ЕУ, европската ЦЕФТА помеѓу земјите од Централна и Источна Европа веќе членки на Унијата како и на НАФТА во Северна Америка. Идејата е да се формира нова регионална трговска зона помеѓу земјите на Западен Балкан со која ќе се зголеми бизнисот помеѓу нив, а со тоа и растот на нашите економии. Во рамки на таа трговска зона ќе делува и позитивниот поттик на ЕУ со доделување на статус на т.н. дијагонална кумулација на потеклото на стоките, со што Македонија ќе може да увезува репроматеријали од голем број на држави а воедно да ги има бенефициите на производство на производи за привилегиран извоз во ЕУ. Оваа мерка особено е важна за текстилот како една од водечките извозни гранки во Македонија.
Но, не треба да ги заборавиме и факторите за привлекување на странски инвестиции. СЕФТА ќе и помогне на Македонија токму во насоката на намалување на ризиците при калкулацијата за превземањето на конкретните потези за инвестиција на посакуваните глобални играчи. За илустрација, странскиот инвеститор, според истражувањата на МИГА-Агенцијата при Светска Банка за промоција на СДИ, во топ 5 фактори кои влијаат врз носењето на одлука за инвестиција ги вбројува големината на пазарот, политичката стабилност, корупцијата, леснотијата на водење на бизнис и квалитетната работна рака. Ако ја имаме СЕФТА, со претпоставка дека ќе ги искористиме нашите пет минути за средување на сопствениот двор, сите важни фактори врз основа на кои се носи бизнис одлука за инвестиција на одредена локација ќе ја катапултираат Македонија на врвот на земјите во регионот во однос на атрактивност за странски инвестиции. Сите овие фактори денеска во Македонија го колебаат еден Џонсон Контрол да го превземе ризикот за инвестиција кај нас. Од друга страна, со СЕФТА ќе го добиеме тој краен момент, “точка на пресврт” според авторот Малком Гледвел, на прелевање на чашата во наша корист.
И многу повеќе. Факт е дека регионот на Централна и Источна Европа е на насловните страници на светските бизнис магазини во однос на атрактивност за правење на бизнис. Поточно, на второ место на планетата после Југоисточна Азија. За наша среќа, тоа е регион во чија мапа се наоѓа Македонија(види насловна на БизнисВик од 12 декември 2005). Така, регионот дефинитивно ќе привлече одредена сума на инвестиции во следните години, а дали Македонија ќе си ја искористи шансата, останува на нас. Затоа, без калкулации, и партиски пресметувања, ние мораме да изградиме национална платформа за спроведување на СЕФТА базирана на консензус и да го искористиме колебањето на останатите земји во регионот за да станеме лидер на процесите на интегрирање. Македонија може и треба да биде Естонија на Балканот. Помалку фокус на тутунот, повеќе кон извоз на паметни производи!

Tekstot e objaven vo Kapital na 6/2/2006