Сјај во очите

Како одминуваат деновите, годините, веќе ти се гади од дневната конфронтација на левите, десните и третите. Како одминува времето, ти се дига притисокот од денешните СДСМ кои немаат одговор за клучните прашања поврзани со економијата, како и од сегашните ВМРО, кои не се во состојба да го убедат мнозинството во нивната искреност и компетентност. По толку изминато време, веќе почнувам да се прашувам: Дали навистина се вклучив активно во економскиот систем во Македонија со потикнување на нови идеи и бизниси за да го посветувам времето на дебатирање во недоглед за дали навистина на Македонија и треба равноправно поле за натпревар помеѓу фирмите, ниски давачки, подобар образовен систем, ниски трошоци за водење на бизнис, или пак точно одредени консензуални стратегии во клучните стопански гранки. На ваков начин, човек безполезно се исцрпува емоционално, а клановите кои ја доминираат сегашноста продолжуваат со својата летаргија и задоволството во веќе укотвените позиции. Но, од друга страна, тој притисок го враќа човек кон темелите, кон најфундаменталните прашања: Кои се визиите кои не натераа да почнуваме бизниси во Македонија и кои не тераат секојдневно да се бориме на пазарот со подобри идеи, услуги и производи? Што е тоа што ти дава сјај во очите, секојдневно?

Еве што мене ме пали. Јас верувам во веќе изгубената традиција на Македонската нација, традиција на семејни здрави луѓе, традиција на работливост, традиција на равноправност, толеранција и солидарност. Со други зборови, јас верувам дека луѓето се во срцето на Македонското искуство. Јас верувам дека нашето општество треба да е скроено на таков начин што ќе овозможи голем дел од нашите деца да работат и да се развиваат во динамична космополитска средина. Во таа насока, ако нешто може да го поттикне нашето друштво тоа е повеќе флуид и динамика. Мораме да ја прифатиме глобализацијата. Тоа е нашиот излез. Јас сакам да се натпреварувам надвор од овој тесен и загушен простор, со Американци, Словаци, Кинези, или Бугари. Нашите бизниси може да се подобруваат само ако варијаблата за споредба ни е глобалниот пазар. Ме радува и фактот што за да можеме да се натпреваруваме на глобално поле, ќе мораме да направиме многу реформи. Многу луѓе и процеси мораат да се сменат. Треба да дојдеме до равноправно поле за натпревар, до додадена вредност. На тој начин, ќе дојде и денот кога ќе можеме од сопствена работа да си купиме стан или куќа. Во однос на македонскиот бренд и нашата ‘спин’ приказна, јас верувам дека ние треба да изградиме бренд на “најработливата работна сила на Балканот”. Тоа е добра визија и продажна приказна. Македонски бренд: “Најпродуктивна работна сила во Југоисточна Европа.” Работна сила која умее разумно да размислува, обучена е за глобалниот пазар, сака да разбере и да се бори за да победи. Глобализацијата нема да не уништи, туку напротив, ќе не направи подобри и побогати. Ќе отвори повеќе можности отколку што ќе затвори. Јас ја сакам динамичноста на капитализмот. Борбата за бизнис опстанок или заработка е страст, а со тоа и динамо за брз раст и развој. Затоа, државата ја сфаќам како нужен столб за да им овозможи на луѓето и фирмите максимално подобно, со низок трошок и рамно поле за натпревар. Ја мразам државата која овозможува раст и подем преку непотизам и корупција. Го мразам системот кој им помага на безпомошните никогаш да не станат дел од работната сила. Сакам да имаме реформи кои им овозможуваат на луѓето да работат. Не верувам дека субвенциите се решение за нашите препреки. Фармацијата, туризмот и информатичка технологија ги гледам како стопански гранки кои треба да се фокус на нашиот извозен бум. Го мразам начинот на поставување на државниот образовен систем каде што никој не одговара доколку е произведен ученик или студент кој не е способен да се продаде на пазарот. Но, ја сакам конкуренцијата во образовниот систем и можноста нашите деца да имаат избор. Верувам дека кај нас многу лесно може да се подобрат нештата ако дојде до поширока употреба на мотото на Руди Џулијани, поранешен успешен градоначалник на Њу Јорк,:“нулта-толеранција”-за се, сите, насекаде. Од таков пример, верувам дека одговорот на сите наши прашања е веќе некаде околу нас. Светот веќе видел многу примери на вртење во место, слични на нашиот. Само, ни недостасува сјајот во очите за да ги реализираме реформите.

Како финале, во однос на секојдневната битка за самомотивација, сметам дека е добро од време на време човек да се одалечи од дневните загатки и да рефлектира за корените, за нашите основни вредности, за фамилијата и религијата, за темелите на нашата визија. На тој начин ние можеме да внесеме дополнителна енергија за да се победиме себеси и нашата инертност.

Tekstot e objaven vo Kapital na 10/16/2005