Соседите и ние

Изминатата недела во медиумите во Грција беше пренесена веста дека досега се инвестирани над 800 милиони УСД во широк опсег на проекти од планот на Владата на Грција за развој на Балканот. Оригинално, тој план беше проектиран за инвестиции од околку 550 милиони УСД, а поставен во рамки на иницијативата на самитот во Солун во 2003 година, кога Грција претседаваше со ЕУ, за економска реконструкција на најнеразвиените земји на Балканот. Денеска, во однос на Бугарија, која ги искористила сите средства, Македонија доби само 16,5 % од предвидените нешто над 70 милиони долари во инвестиции и грантови, пред се, во инфраструктурата, според соопштението објавено во Атинскиот весник Експрес пренесено од МИА. Грчкиот план за економска реконструкција на Балканот е дел од нивната проактивна стратегија од крајот на деведесетите години да бидат највлијателни во регионот во однос на релацијата на Европската Унија со земјите на Балканот а поврзана со економијата, капиталните инвестиции и инфраструктура. Реално, овој резултат е очекуван ако се земе во прилог турбуленцијата на односите помеѓу Македонија и Грција во изминатиот период од неколку години. Сепак, не треба да се заборави дека Грција имаше голем оброк на својата чинија со Олимпијадата, односите со Турција, Кипар, САД и сл. Од друга страна, компаниите од Грција се еден од најголемите бизнис инвеститори во Македонија од 1997 година до денеска. Поточно, ако се стави на страна инвестицијата на Матав во Македонски Телекомуникации од 2000 година, Грција е на прво место по број како и по големина на странски директни инвестиции и реинвестиции. За илустрација, приватниот сектор во Грција има вкупно пласмани од над 6 милијарди долари во пазарите на Балканскиот регион во периодот од 1992 до денеска.

СДИ ПРИЛИВИ ПО ЗЕМЈА ВО МИЛИОНИ УСД
2000 2001 2002 2003 2004
Централна Европа 19,289 16,548 21,994 10,142 16,348
Балкан 3,617 4,461 4,215 8,531 10,160
Албанија 143 207 135 178 341
БиХ 146 119 268 382 650
Бугарија 1,002 813 905 2,097 1,803
Хрватска 1,089 1,559 1,124 1,998 1,076
Македонија 175 442 78 95 150
Романија 1,037 1,157 1,144 2,239 5,100
Србија и Црна Гора 25 165 562 1,542 1,040
Балтикот 1,179 1,120 1,600 1,370 2,358
Сите земји во транзиција 29,513 29,373 36,786 35,879 51,619
Централна Европа во вкупниот удел (%) 65.4 56.3 59.8 28.3 31.6
Балканот во вкупниот удел (%) 12.3 15.2 11.5 23.8 19.7
Извори: ЕИУ(Економист Интелиџенс Јунит), УНКТАД и ЕБОР.



Избор на репрезентативни Грчки директни инвестиции во Македонија од 1997 до денес
Име на компанијата Инвестиција во постоечка компанија или од нула(гринфилд) Големина на иницијална инвестиција во милиони УСД Година
Хеленик Ботлинг Компани/Балкан Бру/ХСБЦ Пивара Скопје 34.0 1997
Балкцем(Титан и Холдербанк) Усје Цементарница 30.0 1997
Веропулос Гринфилд >2.0* 1997
НБГ-Национална Банка на Грција Стопанска Банка 46.4 1998
Хеленик Петролеум ОКТА 32.0 1998
Михалидес СА Струмица Табак 0.6 1998
ФХЛ Кириакидис Мермерен Комбинат Прилеп 9.6 1999
Алфа Банка Кредитна Банка >10.0* 2000
Елбиско Жито Лукс 14.0 2001
Германос Гринфилд >2.0* 2002
ОТЕ/КОСМОТЕ Гринфилд >30.0* 2002/2003
Тојота Гринфилд >1.0* 2002
Вкупно Грчки иницијални директни инвестиции >200.0*
Извори: веб страници на компаниите, ЕИУ(Економист Интелиџенс Јунит), Агенција за приватизација на РМ, *проценка.

Во релација со трендот на заладување на политичките односи интересно е тоа што во последните години Грчките нови инвестиции во Македонија се драстично опаднати, додека во соседна Србија истите се појавуваат во зголем обем. На пример, само во банкарскиот сектор во Србија се инвестирани над 300 милиони долари според истражување на Алфа Групацијата од Атина. Покрај политичките прилики, сепак, овој тренд се должи во голема мерка во разликата на стапките на развој на бруто домашниот производ(БДП) на годишно ниво, бројот на потрошувачите и нивото на спроведување на структурните реформи во стопанството во двете земји.

Перформанси на Балканските Економии според стапка на раст на реален БДП(%)
2001 2002 2003 2004 2001-04
Средна
Грција 4.05 3.76 4.7 4.2 4.2
Централна Европа(средна) 2.1 2.1 3.6 4.9 3.2
Балкан 4.7 4.7 4.3 6.3 5.0
Албанија 7.2 3.4 6.0 6.0 5.6
БиХ 4.4 5.5 3.5 5.0 4.6
Бугарија 4.1 4.9 4.5 5.6 4.8
Хрватска 4.4 5.2 4.3 3.8 4.4
Македонија -4.5 0.9 2.8 2.9 0.5
Романија 5.7 5.0 5.2 8.3 6.0
Србија и Црна Гора 5.5 4.0 2.1 8.0 5.1
Транзициски регион 4.9 4.4 6.3 7.0 5.6
Извори: ЕИУ(Економист Интелиџенс Јунит), УНКТАД и ЕБОР.

Крајно, развојот на економските настани во Грција и нашиот регион, денеска, е поволен и затоа треба да се очекува дека во следниот краткорочен период од година до две повторно ќе видиме бран на инвестиции од Грција во Македонија. На пример, во Грција голем број на големите компаниите зависат во однос на развојните планови од нивната позиција на Атинската берза. Истата доживува бум изразен преку индексот на Атинската берза, кој во месец мај доживеа 6-годишна кулминација, а во истовреме од почетокот на годината ги добива останатите во Европа и е горе за 17%. Дополнително, економијата во Грција има јак раст и наместо очекуваната контракција по Олимпијадата, економијата порасна за 3,7% минатата 2005 година. Во Грција, според Финаншл Тајмс, се очекува дека во 2006 економијата и потрошувачката ќе расте над 4% како резултат на зголемен број на потрошувачки заеми кон населението, приватизација на одредени банки и компании во државна сопственост, и интересот на странски портфолио инвеститори да ги финансираат развојните планови на големите Банки како на пример експанзијата на Националната Банка на Грција во Турција.
Еден дел од новите Грчки инвестиции ќе дојдат преку веќе постоечките инвеститори во Македонија. Маринос Јанопулос, генералниот менаџер на Алфа Банка, во изјава за ФТ декларира дека ќе бидат агресивни во регионот во однос на раст и развој и тоа преку двата начини, самостојно, т.е. органски, како и преку превземање на постоечки банки.

Регион/Земја БДП по глава на жител во 2004 во $
Балкан 3,190
Албанија 2,230
БиХ 2,070
Бугарија 3,130
Хрватска 7,340
Грција 21,000
Македонија 2,590
Романија 3,180
Србија и Црна Гора 2,790
Централна Европа 7,920
Чешка Република 10,450
Унгарија 9,940
Полска 6,340
Словачка 7,550
Словенија 16,250
Извори: ЕИУ(Економист Интелиџенс Јунит), УНКТАД и ЕБОР.

Tekstot e objavena vo Forum na 29/5/2006