Meckin son

Izminatiot period od nekolku nedeli donese negativni tektonski potresi na Makedonskata berza. Kazano vo berzanski termini sekoj pad na berzata od nad 20 procenti vo kratok vremenski period e t.n. “market crash” ili pazaren krah. Vo Makedonija, soglasno najnovite slucuvanja na pazarite za kapital vo regionot i svetot ima berzanski krah i treba da se ocekuva dlabok zimski son za Berzata. Ovaa konstatacija moze da se potkrepi so tezite izneseni na eden veteran investitor-Bob Farel, vraboten vo Merill Lynch, kompanija kade sto jas rabotev vo ekot na internet revolucijata vo Klintonovite godini na minatiot vek. Imeno, Farel ima preziveano mnogu padovi i rastovi na berzanskite indeksi vo svojot vek. Kako rezultat, toj objavil eden priracnik za investiranjeto vo akcii. Toj priracnik se bazira na 10 ednostavni tocki. Edna bitna tocka e deka “Meckinite pazari” imaat 3 stadiumi - ostar pad, selektivni refleksivni otskoci nagore i razvlecen period na blago opagjanje! Sto znaci “Bear Market=Meckin Pazar”? Po definicija, toa e period na berzanski trend vo koj sto otkako ke nastane pad od nad 20% na cenite na akciite vo odnos na vrvot sto go dostignale (kaj nas padot e 64%), pazarot i cenite se zadrzuvaat na toa-ponisko nivo, vo period od edna do nekolku godini. Vo t.n. period na “Meckin pazar” ne se ocekuvaat mnogu znacitelni porasti na cenite na akciite, a so toa i investitorite ostanuvaat bez zarabotka. Dopolnitelno, vo takov period se razmnozuva pesimizam. Spored istorijata na razvienite pazari, inicijalni kapisli na ovoj trend, i negova potpora, se recesijata na domasnata ekonomija, kako i vladeenje na pad vo ekonomskoto proizvodstvo vo zemjata, i izrazenata nevrabotenost. Deneska razvieniot svet se naogja vo takov pazar. Poblisku do nas, poglednete go razvojot na nastanite vo Grcija vo devedesete godini od minatiot vek, kako primer za postavuvanje na tezata deka cenite na akciite osven sto pagjaat, toj proces vremenski ke se razdolzi. Vo periodot od 1997 do 1999 godina, Atinskata Berza, kako rezultat na euforicna treska i histerija dozivuva ogromen priliv na novi pari od lokalni investitori cij broj raste i do 1,5 milioni gragjani. Potseka na Makedonija od 2005 do 2007 godina. Od samitot na generalniot indeks na Atinskata Berza vo septemvri 1999 godina koga bil na 6.355 indeksni poeni, cenite na akciite pagjaa vo slednite tri godini, i indeksot go dopre najniskoto nivo od okolu 1.600 bazicni poeni vo mart 2003 godina. Toa e pad od nad 70% vo toj tri godisen vremenski period! Kaj nas, vo oktomvri zaklucno so petok 17-ti oktomvri, berzanskiot indeks MBI-10, koj gi prikazuva dvizenjata na cenite na Makedonskata Berza, imase namaluvanje od bezmalku 20 procenti, ili indeksot padna na 3591 od 4449 poeni. Isto taka, vo odnos na negovata najvisoka vrednost ostvarena na 31-vi avgust 2007 godina, indeksot e dole za 64%. Toj distanten sreken petok, 31-vi avgust 2007 godina, MBI-10 imase rekorden iznos od 10.052 indeksni poeni. Za ilustracija na krahot, vkupnata vrednost na pazarnata kapitalizacija na desete kompanii od MBI-10 se izbrisa za golemi edna milijarda evra. So drugi zborovi, vrednosta na zbirot na site 10 kompanii od indeksot deneska e pomala za edna milijarda evra, vo odnos na vrvot na euforijata koga nasite deset kompanii vredea edna milijarda i sestotini milioni evra. Toa se golemi zagubi, duri i na hartija. Interesna e ovaa druga tocka na Farel, „Javnosta sekogas najmnogu kupuva na najvisoko, a najmalku na najnisko”. Definitivno, pricina na ovoj trend na pagjanje na cenite na nasata berza e ladniot tus predizvikan od globalnata ekonomska kriza. Paralelno, S&P 500 indeksot, pokazatel za amerikanskata ekonomija, vo periodot od kobniot 26-ti septemvri pred nekolku nedeli, koga Kongresot ne ja izglasa rezolucijata za intervencija vo ekonomijata, do deneska e padnat za 20% ili od 1213 na 941 poen zaklucno so minatiot vikend. Na 19-ti oktomvri 2007 godina, S&P 500 indeksot se naogjase na svoeto najvisoko nivo od 1562 poeni, sto znaci pad od 40% sevkupno. Da se vratam na Makedonskata prikazna. Farel, vo edna tocka veli: „Sto odi prekumerno vo edna nasoka, koga pagja, ke odi prekumerno vo obratna ! Pa taka, pazarite na marginata(frontier markets), kako Makedonskiot, ke krvavat mnogu poveke od razvienite pazari.