Prognoza za 2008 za pazarot na kapital

Ovoj period e dobra moznost za da se izvadi kristalnata kugla i da se pozabavime so predviduvanje na toa sto ni doa|a vo 2008 godina povrzano so pazarot na kapital. Dali ke go doziveeme stresot od 2007 zapecaten so najgolemiot uspeh vo istorijata? Za potsetuvanje, vo 2007 godina pazarot na kapital izrazen preku dvizenjata na volumenot i cenite na Makedonskata Berza ni donese mnogu dramaticni slucuvanja no i „happy-end”. Iako neocekuvano za mnogumina, vo 2007 godina generalniot indeks na makedonski berzanski akcii, MBI-10, porasna za tocno 109%, od 3703 na 7741 indeksen poen. Vo 2006 godina, porastot bese 62%. Toa e rekordno ostvaruvanje i na svetsko nivo za porast na eden berzanski indeks vo 2007 godina. Vo istovreme, vo vtorata polovina na godinata, a osobeno vo posledniot kvartal, indeksot pretrpe seriozen pad na iznosot od nad 30% izrazen so golemo netrpenie i strav kaj domasnite investitori. Kako pricina za ovoj pad se miks na elementi pocnuvajki od precenetosta na vrednosta na akciite, preku krizata povrzana so Kosovo, skandalot so ADG Mavrovo, se do namaluvanjeto na aktivnosta na stranskite investitori od Slovenija i Hrvatska. Od druga strana, vo 2008 godina ke se sudrime so razlicen splet na okolnosti. Vo taa ramka gi stavam makro slucuvanjata kako i onie specificni za poedinecni kompanii. Na primer, na pocetokot na 2008 godina, potocno vo prvite tri meseci, situacijata povrzana so Kosovo ke dojde do tocka na presvrt, sto ke donese seriozna turbulencija na pazarot na kapital. Od tamu, ne predviduam znacitelni aktivnosti i porast na cenite vo toj vremenski period. Paralelno na toj golem i globalno vazen proces nasata drzava ke ja vodi bitkata za vlez vo NATO i podobruvanje na pozicijata povrzana so imeto so kulminacija vo mesec april. NATO ke ima neutralen efekt vrz nasata Berza zatoa sto Grcite ke pritisnat za kompromis, od tipot “imas NATO-popusti za Ime”, koj nie na lokalno nivo nema da go gledame kako golem uspeh. Ponatamu, vo toj vremenski period ke se objavat rezultatite od rabotenjeto na kompaniite za 2007 godina. Tie rezultati ke bidat od osobena vaznost, pred se, za stranskite investitori kako dvizecka sila na pazarot. Bidejki moe mislenje e deka pomina vremeto na euforicno ocekuvanje za porast na cenite bazirano na psihologija. Naprotiv, 2008 godina ke bide vreme na akciite na kompaniite sto ke prikazat dobri rezultati za 2007 godina i vo t.n. fundamentalna analiza. So drugi zborovi, ako odredena kompanija e vrednuvana so p/e koeficient (nivoto na cenata na akciite vo daden den vo odnos na profitite po akcija za 2007) od nad 30, sto e prosek za nasata berza za poslednive meseci, togas taa ista kompanija ke treba da ja zavrsi 2007 godina so rast na prodazbata i dobivkata od nad 30% vo odnos na 2006 godina. I ako e taka, investitorite ke ja nagradat taa kompanija preku licitiranje na cenite na akciite nagore. Vo sprotivno, cenite na akciite na istata kompanija ke doziveat stagnacija ili namaluvanje. Uste eden faktor sto ke vlijae vrz aktivnostite na berzata e generalnoto dvizenje na ekonomijata. Istata ke bide pod golem negativen pritisok od globalniot proces na rastenje na cenite na prehranbenite proizvodi, inflacijata i porastot na kamatnite stapki. Zatoa, ne gledam moznost za optimizam koj od ekonomijata bi se prefrlil na berzata. Likvidnosta na pazarot, istotaka, e mozebi najbiten faktor sto vlijae vrz pazarot na kapital vo Makedonija. Vo 2008 godina, ocekuvame znacitelen pritisok vrz pobaruvackata na hartii od vrednost od strana na novite fondovi i lokalni investitori sto ke doprinese za znacitelni periodicni porasti na cenite. Sepak, smetam deka tie bikovski trendovi ke izdisat vo period od nekolku meseci. Krajno, vo 2008 godina povtorno ke vidime rast na MBI-10, no vo nekoj normalen opseg od 30% na godisno nivo, ili MBI-10 na 10.000 indeksni poeni na 31.12.08. Bitno e da se napomene deka rizikot e golem, i deka vo uslovi na namalena likvidnost berzata ke ima barem eden period so znacitelna korekcija. Vo 2008 godina ke vidime uste nekolku primeri na skandalozno odnesuvanje na menaxerite na nekoi od kompanite izlistani na pazarite na Makedonskata Berza i krsenje na pravilata za korporativna odgovornost i pravata na investitorite. Znaci, vo edno, tipuvam na kvalitet i transparentnost.

Tekstot e objaven vo Forum na 4/1/08