Имаме акал за трка

Во светските медиумски кулоари денеска една од темите за јавна дискусија е поврзана со интелегенцијата-дали е наследена или пак може да се изделка во текот на развојот на еден човек? Актуелни се две книги, “Intelligence and How to Get It,” од Ричард Нисбет, професор на психологија на Универзитетот на Мичиген, и "Outlier" новиот бестселер на Малком Гладвел. Така, иако генералното толкување на интелегенцијата досега се објаснувала со генетика, се повеќе се говори за влијанието на семејството, околината, едукацијата и општеството на интелектуалните сопособности на луѓето. За илустрација, угледниот колумнист на Њујорк Тајмс, Николас Кристоф, го дава примерот на посвојување на сиромашни деца од страна на семејства во високата средна класа, и како ИК(коефициент на интелегенција) на децата расте за 12 до 18 поени, во зависност од истражувањето. Дополнително, тој цитира француско истражување кое покажува дека овие деца, од сиромашни семејства посвоени од родители со повисок статус во општеството, имаат ИК резултат и до 111. За разлика од нив, нивните браќа и сестри кои останале непосвоени имаат резултат од 95. Истотака, Нисбет, ја истакнува едукацијата на рани години како клуч за подобрување на перформансот во текот на животот. Корелацијата е видлива и реална. Колку повеќе се стимулира детето со интензивни програми за едукација во своите предшколски и рани школски години, толку повеќе тој човек понатаму во животот ќе биде спремен да се судри со реалноста на глобалната економија. Малком Гладвел во својата книга, истотака, дава нова светлина во однос на креацијата на успешни луѓе. Меѓудругото, тој презентира еден чуден тренд на зголемена успешност на спортисти кои во годините на развој биле повеќе стимулирани само затоа што биле родени во првиот квартал на годината. Така, во пионерските категории овие спортисти покажувале природно подобри резултати со оглед на тоа што биле физички поразвиени од оние родени во последниот квартал на годината. Но, со самиот факт што истите се исфорсирани од страна на околината како подобри, со повеќе внимание и дополнителни тренинзи, веќе во подоцнежните години како кадети или младинци нивните резултати драматично се подобри од оние на само нешто помладите конкуренти. Овој пример ме потсетува на моите искуства во пливањето во осумдесетите години кога во Македонија за прв пат масовно се развиваше овој спорт си отворањето на новиот базен Младост во Карпош. Настрана суперталентираните деца, секогаш во себе се лутев на оние пливачи само нешто постари од мене кои почесто влегуваа во екипата на пионери, над десет години, да се такмичат на југословенско ниво. Истите, мотивирани од патувањата ширум државата, понатаму, во само неколку години направија недостижна разлика помеѓу нашите резултати. На сличен начин може да се гледа и инвестицијата во развојот на децата. Со поголема доза на едукација и инвентивност на почетокот на едукативниот циклус, толку повеќе децата имаат капацитет да абсорбираат се повеќе нов материјал, и кога ќе се споредат со оние деца кои немале ваква поставеност на работите, веќе на адолесцентна возраст возот е толку избеган, што никогаш неможе да се достигне од страна на оние едукативно хендикепирани деца. Согласно тоа, во Македонија може да се констатира зачеток на еден перспективно многу моќен никулец. Забележувам позитивни ветришта во развојот на македонската младина. Интелектот на голем опсег на деца се стимулира преку широко распространет паралелен систем на едукација. Иако, училиштата и градинките се дотолчени и оставени на милост на буџетот, во Македонија, од Струмица, до Охрид, и Скопје, деца веќе од пет-шест години возраст, влегуваат во него. По училиште, во послепладневните часови интензивно со учи англиски, германски, кошарка, пливање, играорно, компјутери. Децата имаат мобилен, се допишуваат на скајп, а се шмекаат на фејсбук. Овие деца утре ќе бидат работната сила на страната на понудата. Македонија мора напорно да работи на страната на побарувачката, меѓудругото, и со доближување на овој тренд на потенцијалните странски инвеститори.