Investitorski aktivizam

Minatata nedela na devettata godisna konferencija na Makedonskata Berza, megjudrugoto, se isfrlija nekolku scenarija za razvoj na nastanite povrzani so cenite na akciite do krajot na godinata. Od edna strana, se optimistite, kako na primer brokerite, koi veruvaat deka golemiot pad na cenite, koj se doblizuva do 50% od vrvot dostignat na 31 avgust 2007 godina koga indeksot MBI-10 bese 10.058 poeni a sega na pocetokot na ovaa nedela e 5.400, e rezultat na preterana reakcija kaj stranskite investitori, a ne na dobriot profit na kompaniite vo Makedonija -za nad 100% pogolem od 2006 godina. Od druga strana, se analiticarite, kako na primer Sam Vaknin, koi go gledaat MBI-10 preku desette kompanii vo nego (Alkaloid, Beton, Granit, Komercijalna Banka, Makpetrol, Makstil, Stopanska Banka Bitola, Toplifikacija, Ohridska Banka i Teteks), i zaklucuvaat deka cenite na akciite se seuste preceneti i deka treba da pagjaat uste 20% od deneska se do 4.300 indeksni poeni. Vo taa debata, ocigledno e deka konecno se vnesuva nova pretpostavka kaj investitorite vo odnos na investiranjeto na berzata, a toa e deka cenite na akciite ke bidat tesno povrzani so nivoto na profitot, stabilnosta, kako i rastot na kompaniite. Toa e revolucija vo razmisluvanjeto. Dopolnitelno, toa e celosen presvrt vo odnos na dosegasnite premisi vo koi domasnite kompanii se tolkuvaa kako dobar dil bidejki tie se pretstaveni so mnogu pomala knigovodstvena vrednost otkolku realnata, kako rezultat na procesot na privatizacija. Smetam deka vtoriot kamp od debatata ke prevagne. Na dolg rok, sekogas vo istorijata na svetskite pazari na kapital cenite na akciite se vo direktna korelacija so rezulatite i doagjaat na sredno nivo na nekade pod 15 pati P/E (koeficient na cena na akcija podelena so profit), i pod 2 pati P/B (koeficient na cena na akcija podelena so knigovodstvena vrednost). Na Makedonskata Berza deneska cenite na mnogu od 43-te kotirani akcii se seuste nad nivo od 20 pati P/E, sto e pretpostavka deka rastot na profitot na samata kompanija ke bide nad 20% na godisno nivo. Vo 2007 godina rastot na profitite na MBI-10 bese vo prosek 15%. Vo istovreme, P/B koeficientot koj e tesno povrzan so knigovodstvenata vrednost i stabilnosta na kompanijata e na nivo od nad 3 pati. Na evropskite pazari toj koeficient kako sredna vrednost e nesto pod 2 pati. No, najdobar trend e toa sto na makedonskiot Pazar se sozdava kriticna masa na investitori, zaedno individualni i, pred se, institucionalni, koi ke baraat reformi vo sistemot i kaj kompaniite. Vo Hrvatska deneska ima nad 100 investiciski fondovi. Toj trend doagja i vo Makedonija vo koja vo 2008 godina brojkata ke bide zgolemena od 3 na 10 (vo najava se Moj fond, Komercijalna, Medvesek Pusnik od Slovenija, Tutunska, itn.). Dopolnitelno, na pazarot kaj nas aktivno funkcioniraat i privatni fondovi. Kako rezultat, site sofisticirani ucesnici na pazarot ke pocnat da gi nagraduvaat kompaniite preku plakanje na premium ili povisoka cena za akcija vo odnos na osnovnite parametri, samo dokolu kompaniite pokazuvaat transparentnost, dinamicnost i rezulatati. Vo takov razvoj na nastanite, nema da moze Replek da ostvaruva pogolem profit od Makpetrol, a vo istovreme Makpetrol da bide vrednuvan so P/E koeficient od 50. Isto taka, domasnite kompanii prikazuvaat porazitelni rezultati vo odnos na koeficientite ROE i ROA koi opredeluvaat procent na povrat na vlozeniot kapital i sredstva. So drugi zborovi, dokolku e tocna tezata deka kompaniite vo realnost se mnogu podobri no tie gi krijat profitite, togas, ovie novi investitori ke gi nateraat kompaniite da ja prikazat realnata slika. Denot za takov investitorski aktivizam e na povidok. A so toa, nema da ni bidat potrebni novi i novi konferencii i knigi za Korporativno upravuvanje, koi za zal se deklariraat kako pomos na Makedonija od EU i SAD preku debelo naplateni konsultantski saatnici i dnevnici. Revolucijata doagja odvnatre.

„Il faut de l’audace, encore de l’audace, toujours de l’audace” - Danton