The devil is in the details

Brisel vo najnoviot strategiski dokument za nasata ekonomija ne oceni so dobra ocenka so sto se konstatira deka nie na sreden rok mozeme da se spravime so konkurentnosta na evropskiot vnatresen pazar. Toa e dobra rabota. No, se cini deka kaj nas fokusot premnogu e na golemata slika, na sumata, nasprotiv specificnostata na drvjata vo nejze. Vo biznisot, kako i vo zivotot, uspehot e odrzliv na dolg rok, a so toa i vo ramki na konkurentniot pazar na EU, samo ako se misli na site detali, od najmal do najgolem, i site specificnosti na sekojdnevnata situacija. Vo ponov zargon velime deka “gjavolot e vo detalite”. Dotolku povekje, sto od site cetiri delovi na menagmentot kako proces (planiranje, organiziranje, realizacija na zadacite, kontrola), za nas e najbiten e delot na realizacija-kade sto sme slabi. Lugjeto go cinat sistemot i tie se osnovata za natprevar so evropskite konkurenti. Vo Makedonija seuste postoi golem jaz so Evropa vo odnos na nivoto na produktivnost na rabotnata sila, a so toa postoi jaz i vo kompetencijata za natprevar. Postarite generacii kje kazat deka vo nasata drzava postoela tradicija na praktikuvanje na visoki JUS ili germanskite DIN standardi, na kvalitet i organizacija, i deka seto toa e zaboraveno vo ponovo vreme. Toa e taka, no sepak postojat mnogu sovremeni nelogicnosti, „oksimoroni”, sto ne odalecuvaat od moderniot nacin na vodenje biznis. Toa se prepoznava vo najmalite i najednostavni tkiva na ekonomijata. Na primer, fakt e deka vo Makedonija nema standard za kako treba da izgleda najosnovnata alatka voopsto vo ekonomijata - Kurikulum Vitae. Denesnite diplomci pisuvaat rasomonijada od kratki biografii, a nikoj ne se zaprasuva kakov e krajniot efekt. Na terenot, rabotodavecot e zbunet i vekje neveruva vo ovoj dokument. Mu se otvara dopolnitelna rabota za da gi razgleda site pristignati CV-a, so pretpostavka deka ona najlosoto moze da bide najdobriot kandidat. Na toj nacin avtomatski mu se zgolemuva trosokot na rabotenje. Dopolnitelno, vo biznisot se zabelezuva opstanuvanje na trendot kade novovrabotenite mladi lugje ne poseduvaat elementarni poznavanja za osnovite vo rabotenjeto vo edna organizacija. Vo taa nasoka moze da se zabelezi nepoznavanje na alatkite za produktivnost na Majkrosfot. No toa e najmal problem, ako gi prasas menagjerite. Za ilustracija, vo rabotnite organizacii se slucuva da ne se znae sto e elementaren biznis dres-kod. I nekogas zabelezuvam deka maskite doagjaat nebriceni na rabota, a nekoi od devojkite se sminkaat kako za rok koncert. Ponatamu, koga se menuva rabotata, vo nasata biznis zaednica ne postoi prifatena praksa, ili nepisano pravilo na osnovna etika, pri sto se dava eden mesec prethodna najava na tekovniot rabotodavec. Na povisoko nivo, imame problem so duhot za timska rabota, disciplina, istrajnost, i oset za kvalitet. Ovoj tip na mali prepreki vo opstata klima za vodenje biznis se tovarat edni vrz drugi i stanuvaat vazen problem. Zatoa, glavnoto prasanje ne e zosto imame mnogu malku primeri na domasni kompanii koi uspesno se natprevaruvaat na tugji pazari, tuku dali mozeme da privleceme stranski kompanii koi prefrlaat del od svoite proizvodni kapaciteti kaj nas? Na toj nacin, voveduvanjeto na osnovite za rabota na moderniot biznis i podobruvanjeto na produktivnosta na rabotnata raka vo Makedonija, povekje go gledam preku prisutnosta na pogolem broj na stranski kompanii kaj nas, otkolku preku edukacijata i podobruvanjeto na procesite odvnatre. Najnova potvrda za ova e Johnson Controls koj obucuva redica na lugje vo Francija, megjudrugoto, i za najmalite detali na rabotata. Iako, nemozam da ostanam ramnodusen koga sistemot gi obezglavuva lugjeto. Nie sme spremni da ucime za Kafka, Nice, Tesla, Kiri, so Aspen i Demidovic da gi pomineme nokjite na mladosta, no od druga strana ne sakame da vovedeme obrazovanie za t.n. ‘biznis bonton’. Na Ekonomski fakultet vo Skopje se uci Defendologija, a ne se uci deka sekoj mlad covek treba da se istusira pred da dojde na rabota.

*Kolumnata e objavena vo Forum na 9/11/2007