Era za Kosovo

Polozuvanjeto na kamen temelnik, minatata nedela, od strana na nasiot Premier i sefot na sloveneckata diplomatija Dimitrij Rupel, na noviot slovenecki "ERA Siti" Skopje simbolizira svoevidna pozitivna slika za razvojot na nastanite vo Makedonija i regionot. Imeno, iako proektiran kako sovremen deloven i zabaven centar na del od parcelata na Skopski Saem, ovoj nov soping kompleks, vreden stotina milioni evra, na svoj nacin ja zacementiruva biznis oskata Pristina-Skopje. So drugi zborovi, Makedonija prirodno se nametnuva kako najgolem ekonomski partner na Kosovo. I na toj nacin pagjaat vo voda viziite na ekstremistite i nivnata politicka agenda. Za ilustracija, za vreme na novogodisnite praznici vo centarot na Skopje se zabavuvaa znacitelen broj na lokalni lugje od Kosovo. Istite gi ispolnuvaat prodavnicite i lokalite vo Ramstor, vo Vero, na Kej i GTC, recisi sekoj vikend. Gi sretnuvame i vo Ohrid. Toj trend e tuka za da ostane. Kako rezultat na toa vo Skopje ke moze da eksplodira maloprodazbata ili „retail” sektorot preku mega proekti, koi seuste so „decja radost” gi gledame vo Solun. Ne e isto da proektiras biznis plan so potencijal za eden ili za dva milioni lugje. Se gleda denot na Ikea vo Skopje. Dopolnitelno, neodamna od Kosovskata strana se najavi izgradbata na nov avtopat do Blace. Paralelno na seto ova, spored Statistickiot Insitut na Kosovo, Makedonija vo 2007 godina e na vtoro mesto po izvoz na proizvodi na Kosovo i zafaka 12% od uvozot ili okolku 260 milioni evra. Srbija e na prvo mesto so 13,4% i 300 milioni evra vo izvoz na Kosovo. Vo 2006 godina, pak, Makedonija e apsoluten rekorder zemja izvoznik na Kosovo, zemajki 20% od celiot kolac. Interesno e da se napomene deka Albanija vo 2006 godina vo uvozot na Kosovo ucestvuva so neznacitelni 1,7% ili 23 milioni evra. A Slovenija, iako ubedlivo najgolem investitor, so nesto nad 50 milioni evra. Nekoi ke kazat deka Makedonija se bavi so re-eksport namesto so realen eksport, no sepak, pred brojkite i bogovite se poklonuvaat. Kako klasicen-za nas, kuriozitet bi sakal da izdvojam dve raboti. Prvo, fakt e deka pri vakva pozitivna situacija na terenot za Makedonija, Drzavniot Zavod za statistika ne dobiva od Carina, nitu pak samostojno obrabotuva, podatoci za Kosovo. Ottamu, vo brojkite za nasata trgovska razmena so Srbija se naogjaat i podatocite za Kosovo, bidejki nie seuste nemame t.n. „kod” za Kosovo odobren vo pravilnicite na Carina. I, vtoro, ako se razdeli stavkata za nasiot izvoz vo Srbija, poedinecno, na dvete zemji, togas gledame deka Makedonija ima izvoz od okolku 300 milioni evra kon Srbija vo 2007 godina. Taka mozeme da izvadime zaklucok sto go razbiva mitot deka Srbija e nasiot najgolem izvozen partner. Naprotiv, taa e na cetvrto mesto, po Germanija, Grcija i Italija. A, najinteresno, Kosovo, kako nasa izvozna destinacija, i dise vo vrat na Srbija na petoto mesto za 2007 godina. A sto stanuva so parite sto Kosovskite gragjani gi trosat vo maloprodazbata i na turistickata ponuda? Normalno, kako se vo zivotot, treba da se zasluzi toa sto se ima. Deneska, Tadic e noviot pretsedatel na Srbija, a so toa i casovnikot za odbrojuvanje na denot na proglasuvanje na nezavisnost na Kosovo se pobrzo cuka. Dali Makedonija e spremna za denot-D? Kosovo ke proglasi nezavisnost vo mart i vo isto vreme se ocekuva Srbija da go pripoi severniot del. Kriza i razdelba slicna na Kipar. Samata kriza, osven zategnata situacija i ekonomsko embargo vklucuva i najava deka Srbija ke go iskluci dalnovodot Nis - Kosovo pole - Skopje, a so toa i napojuvanjeto na struja ne samo na Kosovo, tuku i na Makedonija. Drzavata go pravi svojot del od rabotata i uveze ednomesecni zalihi na jaglen za da moze da go ublazi energetskiot sok od vakvo scenario. Vo istovreme, dolu na terenot, i biznis zaednicata treba da gi isfrli svoite aduti i da ja prifati igrata. I toa se slucuva. Na primer, pri razgovor so sopstvenikot na renomiranata fabrika za plasticni proizvodi, Plast Komerc od Momin potok-Skopje, se zapoznav za nivnite intenzivni pregovori i najavi za pocetni naracki od novi klienti od Kosovo koi dosega rabotele so Srbija. Realpolitik e imeto na igrata, ekvidistanca e del od istoriskite citanki.

Tekstot e objaven vo Forum na 8/2/08