Rutas del Pacifico

Vo novata programa na VMRO-DPMNE glavna biznis vest e objavata deka dokolu ostanat na vlast ke gi namalat stapkite na socijalnite pridonesi (penzisko, zdravstveno i za vrabotuvanje) za 10%. Narodski kazano, ako jas zarabotuvam neto 300 evra plata i sum prijaven na istata suma, togas deneska vo moe ime mojot rabotodavac plaka dopolnitelni 62% ili 180 evra vo davacki, sekoj mesec. So novite izmeni, vo 2011 godina, otkako ke se pominat site 3 fazi na namaluvanja, jas za moite 300 evra ke plakam 133 evra ili 45% vo davacki kon drzavata. Zastedata za rabotodavacot e 50 evra na mesecno nivo, ili 600 evra na godina za prosecen vraboten; toa za firmite e 10% pomal trosok za sekoj vraboten. Od gledna tocka na rabotodavac sekoe namaluvanje na trosocite e dobredojdeno. So godini ovoj predlog stoi na listata na zelbi na stopanskite komori. Go pozdravuvam ovoj poteg. Toa e dobro za konkurentnosta na nasata rabotna raka vo odnos na sosednite zemji. Dopolnitelno, golem broj na mali firmi vo Makedonija ke se resat da gi prijavat svoite rabotnici koi rabotat na crno. Moze da se ocekuva deka firmite sto egzistiraat na rabot na profitabilnost, no i onie koi se dobro stoecki, da ja zgolemat zarabotkata, a so toa da se izlozat na dopolnitelen rizik za investiranje vo nov ciklus na rast i razvoj. Nekoi firmi ke go podignat statusot na nekoi od svoite vraboteni od “minimalec” na nekoja porazumna cifra. Se javuva i efektot na kreiranje na bogatstvo vo privatniot sektor. Drzavata e los domakin po definicija, bez razlika kolku nekoj saka da ne ubeduva vo sprotivnoto. So ostavanje na parite vo stopanstvoto ke se kreira efektot na multiplikator, tolku potreben za nasata ekonomija. Se razbira, site ovie varijanti se pod pretpostavka deka Makedonija ima stabilna politicka i bezbednosna sostojba. Od druga strana, pak, vo fondovite za penzisko i zdravstveno osiguruvanje ke se sleat 29% i 35% pomalku sredstva, respektivno. Vo denesni cifri samo za Fondot za PIOM toa se brojki vo iznos od nesto nad sto milioni evra na godisno nivo. Zgora na toa, Vladata veke objavi deka ke rastat penziite za nad 20%(dopolnitelni 100 milioni evra). Prasanjeto e kako ke se pokrie ovaa najgolema dupka? Vo pozitivno scenario, ke ima novi vrabotuvanja, ke ima pokacuvanje na plati, danocnite prilivi ke rastat, vrabotenite ke se prijavuvaat na pogolema osnovica, i Makedonija ke se dvizi vo tigarski skokovi. Site sme srekni. So prosta matematika, so doza na konzervativnost, za da se pokrie dupkata vo Fondot za PIOM se potrebni novi 80 iljadi vrabotuvanja, so prosecna plata od nasiot gorenaveden primer. Plasticno kazano, toa znaci deka VMRO-DPMNE ocekuva vo slednite 4 godini nevrabotenosta da se namali za edna tretina, od segasnata 35% na 26% nevrabotenost. Daj boze. No, sto ako ne e taka? Sto ako do 2011 godina imame samo 40 iljadi novi vrabotuvanja, a sto ako ima minimalen rast od 20 iljadi? Sto ako se ostvarat scenarijata deka naseto neclenuvanje vo NATO tesko ke go pogodi biznisot i biznis klimata? Od kade prilivi vo Fondot za PIOM togas? Vo javnosta, vo izminatite denovi, se pojavi tezata citirana od visoki partiski funkcioneri vo VMRO-DPMNE deka vtoriot penziski stolb, potocno zadolzitelnoto kapitalno finansirano penzisko osiguruvanje, treba da se demontira, da zgasne, zaradi neprakticnost i mali garancii za stapka na oploduvanje na sredstvata. Bez da navleguvam vo razgoluvanje na ovie stakleni argumenti cinam deka ova ne e nisto poveke otkolu najava za alibi za spas na Budzetot dokolku se sluci toa netolku crno scenario za dupkata vo penziskiot sistem. Fakt e deka vo privatnite penziski fondovi na ime na individualni smetki na godisno nivo deneska se vlevaat nad 30 milioni evra i taa brojka ke raste vo slednite godini. Taka, tie licni zastedi na recisi edna tretina od site vraboteni lica vo Makedonija veke stanuvaat posakuvan plen za nenasitniot Big Brother, narecen - drzaven aparatchik. Namesto da rusime, zosto da ne ja usmerime nasata energija vo gradenje? Vo Chile, na primer, reformite na penziskiot sistem pocnale vo 1981 godina pod vodstvo na legendarniot Jose Pinera od skolata na Milton Fridman. Deneska, vozacite na moderniot avtopat “Rutas del Pacifico” od Santiago, vo vnatresnosta, do Vina del Mar, na obalata, uzivaat vo svojata investicija. Tie se sopstvenici na ovoj infrastrukturen proekt preku vlozuvanje na penziskite fondovi. Spored nedelnikot Businessweek, na eden od bilbordite na ovaa krstosnica pisuva: „tvoite zastedi go finansiraat ovoj avtopat, a ovoj avtopat ke ja finansira tvojata penzija.” Deneska vo Chile nad 97% od populacijata na vraboteni lica participiraat zadolzitelno penzisko osiguruvanje, dodeka vo penziskite fondovi ima neto sredstva vo iznos od 70% od BDP.