10 cekori

Izborite, iako vo pogresen moment, nosat moznost za da se debatira okolu biznis prioritetite na nasata drzava. James Carvill, koj kako sovetnik i strategist na Bill Clinton, vo vreme na izborite vo 1992 godina koga soparnik mu bil George Bush-postariot, vleguva vo istorijata na politikata vo SAD so poednostavuvanje i lasersko fokusiranje na celite na kampanjata, stavajki samo tri: Promena, ili isto pa isto (Change vs. more of the same); Ekonomijata e bitna, glupco (It's the economy, stupid); Ne go zaboravaj zdravstvoto (Don't forget health care); Vo toj stil, od ekonomski aspekt, vo Makedonija e potrebno da se posveti ogromno vnimanie na slednite 10 cekori:
1. Resi go imeto; ova e absoluten prioritet broj eden, toa na site ni e jasno. Vo prvite 3 meseci ocekuvame ogromen napor od nasata Vlada da se najde kompromis prifatliv za dvete strani.
2. Resi gi Albancite; i ova e kompromis sto mora da se napravi. Ocigledno e deka apetitite na Albancite postojano se zgolemuvaat i pokraj Ohridskiot dogovor. Dali Albancite ke ni priredat iznenaduvanje nesto slicno kako Grcite so imeto, koga posle 17 godini pregovaranje za imeto vsusnost se pokazuva deka nitu edno ime ne e resenie. Na slicen nacin, se ragja stravot deka i tie nasi sogragjani rabotat na druga agenda. Koja i da e agendata, da ja znaeme denes.
3. Trgovskiot deficit e tuka i boli; Ima li takov maz sto ke napravi nesto okolu ova prasanje? Ovoj antologiski problem se zgolemuva i pretstavuva zakana za nasata drzava. Vo ekspanzija na kreditno zadolzuvawe na naselenieto od nad 40% na godisno nivo, rekordno se zgolemuva uvozot, i so toa i dolgovite na drzavata. Od druga strana, privatnite transferi kako tampon za dupkata vo platniot bilans se zabavuvaat, i nivniot rast e samo 10%. Ako veke davame subvencii, tie treba direktno da se povrazani so izvoz. Vo edna prigoda, pred nekolu godini od Carinskata uprava pobarav lista na top 100 izvoznici. Me izvestija deka toa e tajna. Ne sum siguren dali nesto se smenilo vo Carinata vo odnos na izdavanje na informacii, no uveren sum deka nie treba da gi slavime nasite top 100, sekoja godina, so javno deklariranje na nivniot doprinos za nasata blagosostojba. Samo taka mozeme da gradime duh na izvozno orientirana ekonomija.
4. Nov zakon za rabotni odnosi; Sostojbata so nevrabotenite i statistikata e kasha-popara. Vo 2004 godina vo Makedonija se provlece eden nov Zakon za rabotni odnosi. Istiot, trebase da resi mnogu raboti vo biznisot od aspekt na zgolemena fleksibilnost vo vospostavuvaweto na rabotnite odnosi, a so toa i namaluvanje na nevrabotenosta. Absoluten neuspeh! Makedonija ima antibiznis Zakon koj gi zgolemuva trosocite za rabota. Ako dobro se sekavam, glasanjeto na toj zakon bese proslavuvano od strana na Sindikatite. Taka ne se stanuva atraktivna biznis destinacija, koga sindikatite ja vodat biznis politikata vo postsocijalisticka ekonomija.
5. Privatizacija i deregulacija; Vo kontekst na resavanjeto na site otvoreni temi so makedonskite Albanci treba da se insistira na umna privatizacija na sto e mozno poveke drzavni kompanii. Ne moze Makedonska Posta da bide damping za vrabotuvanje na partiski kadri, na primer. Prodajte gi site udeli na drzavata vo Makedonski Telekom, a privatizirajte delovi od MEPSO, Aerodromite, i Vodovod i kanalizacija preku berzata.
6. Domasna energija; Nedostatokot na elektricna energija, i haosot vo ovoj sektor, e eden od pogolemite neuspesi na Vladata. Dolgorocno resenie mora da ima. Ne sum siguren deka Zakonot sto ceka za glasanje e najdobroto resenie.
7. Ne se mesaj vo biznisot; Zadacata na sekoja Vlada e da gi sozdava pravilata na igra i da gi izramnuva terenot, no ne i da se natprevaruva. Postojat nekoi adolescentni potrebi na nekoi lugje vo Makedonija koga ke dojdat na vlast da ni pokazuvaat kolku gi biva za biznis.
8. Ne kradi; Korupcijata i sudstvoto ostanuvaat rak rani na naseto opstestvo. Vo istovreme se pojavuvaat somnitelni tenderi i netransparentni dilovi so privatniot sektor. Toa e najgolemoto predavstvo za eden politicar.
9. Namali ja administracijata i izgubi go rejtingot; Makedonija e zemja koja sto treba da ima konkurenta prednost vo odnos na svoite sosedi. Taa prednost ja gledam vo mala i superefikasna administracija. Kaj nas, za zal, drzavniot aparat ima samo eden pat-nagore. Taa brojka od nad 100 iljadi lugje treba da se prepolovi.
10. Vizi za site; Makedonija ne e del od biznis svetot i trosokot za vodenje biznis e ogromen.

Tekstot e objaven vo Forum na 24/04/2008, napisan na 19/04/2008