Минатата недела ЕБРД (Европска банка за обнова и развој - Лондон) излезе со нова ревидирана проекција за растот на економиите во нашиот регион во 2009 година. Како секаде во развиениот свет така и кај нас-бројките одат надолу и кризата се повеќе се засилува. За илустрација, Европската комисија ги промени своите претпоставки и во моментот предвидува пад од минус 1,8% на економскиот производ за 2009 година за ЕУ. Во исто време, според новите бројки на ЕБРД, во 2009 година Македонската економија се очекува да расте со позитивни 3% за разлика од очекувањата од 4,7% од крајот на месец ноември 2008. За потсетник, Владата согласно буџетот од декември 2008 година проектираше раст од нешто над 5% за 2009 година. Но, познато е дека е потребен раст на БДП од над 7%, во низа години, за да можат граѓаните да осетат подобрување на животниот стандард. Од извештајот на ЕБРД може да се види дека Албанија во 2009 има потенцијал за најголем раст од 4%, додека Хрватска ќе биде под најголем притисок и нема да забележи пораст. Согласно објаснувањето на Ерик Берглоф, главниот економист на ЕБРД, сите овие земји од југоисточна Европа се целосно под притисок од глобалната рецесија затоа што се зависни од побарувачката, инвестициите и кредитите на ЕУ и развиениот свет. Паралелно на намалување на економската активност или рецесија, во ЕУ и во светот се одвиваат два други поврзани макро процеси - основните каматни стапки одат забрзано кон нула, и инфлацијата вртоглаво паѓа. На пример, кон крајот на јануари 2009 година Европската централна банка ја намали својата основна каматна стапка за 0,50% на 2,00%. Се очекува дека овој процес ќе продложи и во следниот период. Основната логика позади намалувањето на каматните стапки е заголемување на атрактивноста на инвестициите и раздвижување на економската активност. За жал, во развиените економии во овој момент постои голем страв и недоверба помеѓу банките, инвеститорите, и компаниите. Едноставно, постои страв дека и најдобрите приватни институции имаат проблеми во своите биланси и можат да банкротираат. Затоа, банките не сакаат да влезат во процесот на кредитирање како основа за секој раст и развој и ги држат парите во сигурни инвестиции како на пример државни записи. За нивна среќа, економиите на земјите членки на ЕУ имаат подршка на Европската централна банка и системите на унијата., како и директна интервенција од државите. Така, на пример, во овој период на инзвонреден стрес солидарно и директно се помогнаа економиите на Унгарија, Латвија, и Полска. Од друга страна сме ние како дел на економиите што не се дел од унијата, а се во нејзина близина. За нас се подигаат црвените светла затоа што интересот на секоја влада е да ги заштити своите гласачи, и никој друг. Проблемот е во тоа што иако на пример Националната Банка на Грција добива пакет за подршка на нејзините активности директно од грчката влада, во истовреме нејзе и е забрането да трансферира дел од тие средства за стабилизирање на сопствените активности во Македонија, Србија, Романија и сл. Затоа, во европските институции како и на страниците на влијателните медиуми актуелна е дебатата за потребата за помош на периферните земји со значителни потреби од екстерно финансирање како на пример Србија, Босна, и Украина. Водечките интернационални банки кои се активни во Централна и Источна Европа-Рајфајзен и Ерсте од Австрија, Уникредит и Интеза од Италија, Сосиете Женерал од Франција, и некои грчки банки, активно лобираат во ЕУ за да се земат под заштита економиите на земји не-членки каде тие имаат развиени бизниси. Интересно е да се напоменат два примери со Србија каде над 70% од издадените заеми се со девизна клаузула, а се случи девалвација од над 15%. На тој начин голем дел од кредитите на горенаведените странски банки се под значителен притисок-луѓето и компаниите имаат поголем долг; и можат да станат лош пласман. Дополнително, во Србија во минатиот месец, Народната банка, како одговор на економската криза, ги релаксираше мерките за задолжителни резервации на банките во износ од околку 600 мил. Евра. На запрепастување на јавноста, за само две недели потоа, сите тие пари беа извлечени од страна на интернационални¬те банки и трансферирани во своите матици. Крајно, во Македонија се случува процес на затегнување на ременот на економијата од страна на Народната банка преку воведување на рестриктивни мерки во банкарскиот систем на крајот на декември 2008 година. Овие мерки се непопуларни бидејќи ги држат каматите на високо ниво, го замрзнуваат кредитирањето и целосно се во спротивност од потребите на економскиот циклус. Од друга страна, треба да се има на ум дека во оваа светска криза ние сме оставени сами на себе, да весламе на милост и немилост на силината на невремето и јачината на нашиот систем. Со лесно!
*IMF(MMF) istotaka gi revidirase svoite brojki za 2009 za sostojbata na Svetskata ekonomija - Nadole!
No comments:
Post a Comment