Фејсбук

Изјава за Дневник на 22.05.2012:

"Во пензиските фондови, исто така, велат дека имаат законски ограничувања да инвестираат во акциите на „Фејсбук“. Според првиот човек на „KБ прво пензиско друштво“, Јанко Тренкоски, компанијата во која сакаат да инвестираат мора да има кредитен рејтинг, што не е случај со многу од најдобрите компании, како и дека одредена хартија од вредност мора прво да котира пред да се вложи во неа. - Многу сме лимитирани во можноста да инвестираме во хартии од вредност во странство - вели Тренковски, но додава дека кога станува збор за акциите на „Фејсбук“, според негово мислење тие засега се преценети. Сепак, тој не исклучува можност да се инвестира и во овие акции доколку оценат дека нивната вредност е атрактивна, а тоа може да се случи посредно, откако оваа акција ќе влезе во индексот „Насдак 100“."

Поточно, Законот го вели следното:
Член 105 (Закон за ЗКФПО)
ј) акции издадени од странски компании или банки кои имаат рејтинг препорачлив за инвестирање според меѓународни кредитни рејтинг агенции, со кои се тргува на главните берзи во државите членки на ЕУ или на ОЕЦД;

Член 18(Правилник за инвестирање на ЗФ)
Средствата на задолжителниот пензиски фонд може да се инвестираат во акции од член 105 став (1) точка ј) од Законот, доколку:
а) Котираат на официјалниот пазар на берзите кои ги исполнуваат условите од член 6 од овој правилник;
б) Се издадени од компании регистрирани и со седиште во држава-членка на ЕУ или на ОЕЦД;
в) Компанијата издавач на акциите има пазарна капитализација од најмалку 500 милиони евра;
г) Кредитниот рејтинг (issuer rating) на компанијата издавач е “А-” или повисок рејтинг според Fitch Investor Service или Standard & Poor’s или “А3” или повисок според Moody’s; и
д) Државата на компанијата издавач на акциите има долгорочен кредитен рејтинг за надворешен долг во странска валута “А” или повисок рејтинг според Fitch Investor Service или Standard & Poor’s или “А2” или повисок според Moody’s.

Од горенаведеното може да се заклучи дека задолжителните пензиски фондови не можат законски да инвестираат во т.н. IPO емисии, како на пример Фејсбук во месец мај, 2012. Јас лично не се согласувам со тој став на законодавецот. Сметам дека кредитниот рејтинг на една компанија е врзан со нејзиното задолжување и нема никаква поврзаност со идниот развој на истата ниту пак со цената на акцијата. На пример, Apple и Google немаат кредитен рејтинг затоа што не побарале. Исто така, сметам дека можноста за инвестирање во IPO треба да се дозволи во рамки на Правилникот за инвестирање. На тој начин, товарот за носење на одлука за инвестирање во поединечни акции на компании во странство ќе се пренесе целосно врз професионалците за инвестирање вработени во пензиските фондови.

Што се случи со ИПО-то на Тобако АД?

Во денови кога иницијалната емисија на акции на Фејсбук ги преплавува насловите на светските медиуми, размислувам за приказната околку нашето големо ИПО за 2012 година-ТОБАКО АД СКОПЈЕ. Што се случи? За жал, јавната понуда се прогласи како неуспешна преку јавно соопштение на друштвото објавено во Утрински весник на 8-ми мај. Берзата излезе со соопштение дека "од вкупно понудените 200.000 обични акции во текот на траењето на јавната понуда беа запишани вкупно 38.631 обична акција по цена од 617,00 денари за една акција во вкупна вредност од 23.835.327,00 денари." Во почетокот на месец мај, 2012, преку брокерските куќи им беа вратени парите на инвеститорите. Причинините за неуспех може да се бараат во песимизмот во реалниот сектор на македонската економија, билансите и успехот во работењето на друштвото, претпазливоста на инвеститорите и млитавиот брокерско-берзански сектор. Самиот факт дека ниту еден медиум не се заинтересира да направи коментар на оваа тема говори за состојбата на економцките работи во Република Македонија. Сепак, им симнувам капа на сопствениците, менаџментот и сите професионалци поврзани со Табако АД што собраа храброст и го истуркаа целиот процес на јавна понуда до крај. Во најмала рака, тоа е истапкан пат за секоја нова компанија која има амбиции и интерес да го следи.

Финансиска опресија врз македонското население

Во весниците на 19.04.2012 година осамна следниов наслов: “Владата се задолжува кај „Дојче банк“ со 250 милиони евра”, со камата од 6,83% на пет години! Ова е потврда од Владата на РМ и на Министерството за финансии дека реалната каматна стапка во евра за македонски долг за 5 годишна рочност е 6,83%. Во истовреме, секој квартал, Министерството за финансии издава 5 годишни обврзници на домашниот пазар за домашни инвеститори(институции, фирми, индивидуалци) во евра со каматна стапка од 5,50%(последна аукција е извршена на крај на март 2012 год.). Дополнително, тековната Влада преку Закони усвоени во Собранието забранува инвестирање на домашните инвеститори во странство во должнички хартии издадени од државата. Како да се толкува ова?

Трошоците кинат дел од заработката во инвестирањето

КБ ПРВО ПЕНЗИСКО ДРУШТВО АД СКОПЈЕ ЗА СМЕТКА НА ЧЛЕНОВИТЕ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНИОТ ФОНД ГО КОРИСТИ ДОГОВОРОТ ЗА ОДБЕГНУВАЊЕ НА ДВОЈНО ОДАНОЧУВАЊЕ СО РЕПУБЛИКА ГЕРМАНИЈА*- ПРВ ВАКОВ СЛУЧАЈ ВО ИСТОРИЈАТА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА КБ Прво пензиско друштво АД Скопје во име и за сметка на КБ Прв отворен задолжителен пензиски фонд Скопје побара од Р. Германија поврат на данок на исплатена дивиденда на хартија од вредност. Така, со надминување на огромен бирократски бедем, од страна на Р. Германија за првпат е извршен поврат на задржан данок по основ на остварен приход од дивиденда во рамки на инвестирање на средствата на задолжителниот пензиски фонд со кој управува Друштвото. Со оваа активност на Друштвото средствата добиени врз основа на извршен поврат на задржан данок по основ на приход од дивиденда, директно се пренесуваат на индивидуалните сметки на членовите на КБ Прв отворен задолжителен пензиски фонд Скопје. Оваа позитивна пракса ќе продолжи да функционира во годините што доаѓаат. Една од главните цели на работата на приватните Пензиски друштва во пензискиот систем на Република Македонија е да обезбедат повисок приход по пензионирањето за осигурениците врз база на принципите на максимум сигурност и минимум ризик. Затоа, согласно основниот дизајн на реформираниот пензиски систем во Р. Македонија, поставен врз основи на искуствата од најефикасните системи во светот како и позитивната глобална пракса за пласман на долгорочни средства, парите на осигурениците што се влеваат во приватните пензиски фондови се инвестираат во повеќе различни инструменти: државни обврзници, депозити во банки, акции на трговски друштва дома и во странство, и сл. Пласманот на пари во домашните инструменти во Р.Македонија не е предмет на оданочување согласно позитивната законска регулатива. Но, инвестирањето во странство е покомплексно. Во изминатиот период помал дел од парите се инвестираа во акции на реномирани компании во странство**. Инвестициите на членовите на задолжителниот фонд во акции во странство заработуваат преку капиталната добивка и исплата на дивиденди. Но, освен тие клучни параметри, во инвестирањето е многу битно да се има во предвид кои се даночните импликации на секоја поединечна инвестиција. Затоа, тимот на искусни професионалци во КБ Прво пензиско друштво обрнува особено внимание и на овој сегмент. Крајно, во интерес на членовите на задолжителниот пензиски фонд, Друштвото веќе има превземено иницијатива и врши притисок врз надлежните државни органи за убрзување на постапката за склучување на договори за избегнување на двојно оданочување помеѓу Р. Македонија и државите со кои Р. Македонија нема склучено договори за двојно оданочување, а во кои се планира да се инвестираат средствата на пензиските фондови со кои управува КБ Прво пензиско друштво АД Скопје(пример: САД). *Законот за ратификација на договорот меѓу Македонската влада и Владата на Р. Германија за одбегнување на двојно оданочување во однос на даноци на доход и на имот (објавен во Сл. весник бр. 86/2007). ** Вкупно 19,68% од средствата на задолжителниот фонд, заклучно со 31.12.2011, година се инвестирани во сопственички хартии од вредност во странство. Додека, 7,40% од вкупниот фонд се инвестирани конкретно во сопственички хартии од вредност предмет на оданочување во Р.Германија. Извор: www.kbprvo.com.mk

Евро-обврзниците се битни како за пензиските фондови така и за државата

Izjava za Vest, dadena na 11.04.2012, vo eden mal del objavena na 12.04.2012 i na 18.05.2012: Pazarot za makedonski evro-obvrznici e nelikviden, so drugi zborovi nema regularna ponuda i pobaruvachka. Teshko e da se kaze po koja cena ke se prodavaat, no sigurno e deka deneshnata referentna cena od 97 ke pagja za da se prodadat hartii vo iznos od 75 milioni evra(dvata fonda zaedno), sto e 50% od vkupno izdadenata nominal(cena 100) na obvrznicata, a vo rok. Takvo scenario e praznik za belosvetskite berzanski shpekulanti. Apeliram da se podnese Amandman na preodnata odredba na Predlog izmenata na zakonot i voopsto da ne se bara investiciono usoglasuvanje na postojnite sredstva na penziskite fondovi i da ne im se nametnuva predvremena prodazba na evro-obvrznicata. Vo praksata i vo teorijata na svetskite pazari za kapital opsto prifatena rabota e deka posigurni hartii od vrednost se evro-obvrznicite na edna drzava otkolku obvrznicite izdadeni na domashen Pazar na istata. Vo najmala raka se na ist rang na rizik, no ovie vo stranstvo se gledaat kako pobezbedni zatoa sto Drzavata ke ima narushen ugled vo pogolema merka dokolku ne gi isplati tie dolznichki hartii, namesto domashnite. Investiranjeto vo Evro-obvrznici od strana na makedonskite penziski fondovi e dobro za drzavata kako i za gragjanite i ova e pogreshna odluka na Vladata na RM, zatoa sto: - Penziskite fondovi pravat likvidnost(kupuvaat i prodavaat na regularna osnova)na taa obvrznica - Ovie dejstvija na penziskite fondovi so kupuvanje I prodavnje na EvroOBvrznicata doprinesuvaat za poniska kamata na zadolzuvanje na RM - Pogolem ugled na RM na svetskite finansiski pazari - Koga ima likvidni evro-obvrznici ima i moznost za koristenje od strana na Drzavata na drugi stranski sredstva i kreditni linii vo devizi za koristenje na domashen Pazar - Evro-obvrznicite davaat moznost za penziskite fondovi za diverzifikacija, pogolema sigurnost, investicija vo Evra, I zarabotka koga ima pazarni moznosti, a so toa I pogolem prinos za chlenovite - Evro-obvrznicite ovozmozuvaat alternativa za da ne se dozvoli tajno vlijanie na drzavata vo penziskite fondovi so nudenje na nepazarna kamatna stapka za drzavni obvrznici Krajno, reformata na peziskiot sistem e gradena so desetici godini, od site Vladi vo RM, podrzana e od mnozinstvo na gragjani, i potrosheni se milioni evra vo konsultantski saati kon Svetska Banka, EU I sl. Interesot na site chlenovi e da se obezbedi sto e mozno najvisok prinos na sredstvata so rizik soglasno Zakonot. Site promeni na sistemot e nuzno da se prosledat so tochno definirani celi I efekti vrz chlenovite I nivnata penzija, javni debati, ucestvo na ekspertite, analizi, i sl.

Пензиската реформа во Македонија е редок пример на широк консензус

Мое интервју во Економија и Бизнис од 15, Април 2012 година ЕиБ: Господине Тренкоски, во ова интервју сакаме да фрлиме малку повеќе светлина на оној сегмент од пензискиот систем во Република Македонија кој го покриваат друштвата за управување со пензиски фондови. Вие сте генерален директор на КБ Прво пензиско друштво, едно од двете вакви друштва на пазарот во Македонија. За почеток, ќе се согласите ли со оценката дека пензиската реформа е една од најдобро изведените реформи во нашата земја, во која учествуваа различни влади, предводени од различни политички партии? Ј.Тренкоски: Јас дојдов на раководна позиција во КБ Прво пензиско друштво на почетокот на 2007 година. Од крајот на 2003 година до 2007 година бев претприемач во буквална смисла на зборот и занесен во духот на создавање на успешен бизнис (Златна книга). Во деведесетите години се образував и работев во САД, а во Македонија се вратив во 1998 година, и почнав со работа во СЕАФ-фонд за инвестирање во приватни трговски друштва во регионот се до крајот на 2003-та. Пензиската реформа, по мои сознанија, почна во 1998 година со основна цел на долг рок да се стабилизираат негативните ефекти на стареењето на населението и несолвентноста на државниот пензиски фонд врз големината и опсегот на пензиско осигурување. Таа беше безрезервно поддржана од сите Влади од тогаш до денеска. Подготовките траеле неколку години, Законот за задолжително капитално финансирано пензиско осигурување е изгласан во Собранието во април 2002 година, а активно се применува и надополнува од 2005 година наваму. Оттаму, се согласувам дека оваа реформа е редок пример за постигнување на широк конзенсуз за специфична цел, како и за начинот на спроведување во Република Македонија. ЕиБ: Еден од факторите за успехот на реформата беше силната поддршка од страна на Светска банка, како и вклучувањето на врвни експерти од странство во фазата на редизајнирањето на системот. Тоа се покажа навистина добро затоа што ниту една реформа не е позначајна од реформата на пензискиот систем, ниту една друга реформа не е толку сеопфатна, таа се однесува буквално на секој граѓанин. Кога сега би се правела реформата од почеток, би направиле ли вие нешто поинаку во поставувањето на системот? Ј.Тренкоски: Неблагодарно е да се биде генерал по битка, бидејќи некои позитивни решенија што се применија во Македонија за да имаме ваков систем навистина се пример за иновативност, разбирање, државност и треба да бидеме горди со истите. На пример, на почетокот на реформата во недостаток на Банка чувар на имот, законодавецот не чекал да се создадат услови за истото, туку ја примора Народната Банка да го пополни празното место на пазарот. Народната банка, иако со мала доза на отпор, беспрекорно си ја исполнуваше обврската во период од само 2 години и ја префрли топката на приватниот сектор. Дополнително, во овој сектор не се дозволи да влезат финансиски компании со мал износ на капитал. На тој начин, за мене позитивно, се спречи дејстување на голем број на институции, некои со сомнителен карактер, и распарчување на пазарот. Токму фактот дека постојат само две друштва, од аспект на економија на обем, овозможува намалување на трошоците на системот од година за година. Во однос на подобрување на системот, секоја година доставуваме писма со предлози до Министерството за Труд и Социјална политика. ЕиБ: Да се вратиме во сегашноста. Кажете ни нешто повеќе за друштвото што го менаџирате. Колку членови има, со колкави средства управува, колкаво е пазарното учество? Ј.Тренкоски: КБ Прво пензиско друштво АД Скопје управува со КБ Прв отворен задолжителен пензиски фонд Скопје и КБ Прв отворен доброволен пензиски фонд Скопје. Заклучно со 31.03.2012 година вкупниот број на членови и времено распределени лица во задолжителниот пензиски фонд изнесува 159.259 осигуреници или пазарно учество од 52,63%, додека нето средствата на истиот изнесуваа 9.484,31 милиони МКД или пазарно учество од 53,77%. Заклучно со 31.03.2012 година вкупниот број на членови во доброволниот пензиски фонд изнесува 8.530 членови или пазарно учество од 68,04%, додека нето средствата на истиот изнесуваа 49.147,60 илјади МКД или пазарно учество од 37,38%. ЕиБ: Во сопственичката структура на КБ Прво пензиско друштво, покрај Комерцијална банка ад Скопје присутен и словенечки партнер. За кого се работи, кажете ни нешто повеќе за неговите активности и бизнис планови за во иднина. Ј.Тренкоски: Тоа е ПРВА Груп со седиште во Љубљана, Словенија. Прва груп е основана со почетокот на пензиската реформа во Словенија во 2000 година. Компанијата е лидер во пензиското осигурување не само во Словенија туку и во регионот, со капитал од 28 милиони евра и над 300.000 клиенти. Прва, со ко-сопственост на ЕБРД од Лондон, е водена од една од најуспешните деловни жени во Словенија- Др. Аленка Жнидаршич Крањц, ЕиБ: Која е филозофијата на вашето пензиско друштво во поглед на инвестирањето на средствата што ги прибирате како придонеси. Колкава е стапката на принос што ја остварувате? Ј.Тренкоски: Средствата на фондовите се инвестираат согласно одредбите во Законот и принципите на сигурност, диверзификација и ликвидност. Затоа, речиси половина од средствата се инвестираат во државни обврзници со фиксен приход, понатаму една четвртина во депозити кај домашни банки, и една четвртина се инвестираат во акции на компании во странство и дома. Искусни професионалци во Друштвото во рамки на тесните законски лимити носат одлуки за пласман на средствата. Филозофијата на работа се заснова на остварување на максимален принос за членовите на фондовите за релативно ниско ниво на превземен на ризик и остварување на минимални трошоци. Стапката на принос е променлива, но од почеткот на работата на системот во јануари 2006 година до 23.04.2012 г. сметководствената единица порасна од 100 на 135.358699 . ЕиБ: Од ревизорскиот извештај за 2011 година за пензиското друштво што го управувате се гледа дека сте направиле измени во структурата на вашето портфолио. Намалени се депозитите во домашни банки, а значително се зголемени вашите вложувања во удели во странски отворени инвестициски фондови, за 1,2 милијарди денари, и во домашни државни хартии од вредност за една милијарда денари. На што се должат промените во структурата на портфолиото? Ј.Тренкоски: Најчесто промените се должат на законски измени. Во Македонија за разлика од други поразвиени земји како на пример САД, Холандија, Шведска, Законот е тој што во најголем дел одлучува каде ќе одат парите, а не Друштвото (принцип на добар стопанственик). Така, нивото на инвестирање во депозити во домашни банки во тој период се намали како резултат на законска измена, а не врз база на пазарна одлука. Од друга страна, зголемувањето на инвестициите во акции на странски компании преку користење на алатката-удел во странски отворени инвестициски фондови, е резултат на убедувањето изразено преку детални анализи дека во овој период акциите на реномирани светски компании се добра инвестиција за нашите членови со нешто поголемо учество во рамки на целиот микс на пласмани. ЕиБ: Меѓу другото, во вашето портфолио има финансиски средства што се чуваат за тргување и финансиски средства кои се расположливи за продажба. Во што разликата? Ј.Тренкоски: Од 2009 година, нашиот принцип на книжење на средствата во фондовите е врз база на пазарните услови на тековниот ден, за секој ден. Тој начин на сметководствено прикажување на вредноста на хартиите е стандард во светот, тој е најтранспарентен, и реално ги отсликува состојбите на пазарите. Изборот на овие 2 сметководствени класификации се во контекст на претходно наведеното. ЕиБ: Кој и зошто е според вас најголемиот ризик со кој се соочуваат пензиските друштва во Македонија? Пазарните ризици, ликвидносниот ризик или оперативниот ризик? Ј.Тренкоски: Во приватниот пензиски систем во Р. Македонија најголемиот ризик е пазарниот ризик. Денеска живееме во нестабилни економски времиња во светот и пазарниот ризик може да се манифестира преку зголемена инфлација, која е нашиот најголем непријател. Некогаш инвестирањето и во најсигурните инструменти, пример државни обврзници, не можат да ве заштитат од инфлацијата. Таа е крадец во општеството. Дополнително, кредитниот ризик е нешто што некогаш не држи будни навечер. ЕиБ: Генерално, мислите ли дека реформата на пензискиот систем во Македонија ги оправда очекувањата за дополнителни позитивни ефекти за развој на финансискиот сектор, а и македонската економија во целина? Во пензиските друштва се кумулираат големи финансиски средства кои создаваат побарувачка за купување финансиски инструменти. Сеуште компаниите во земјава не се решаваат да издаваат корпоративни обврзници. Ќе ги мотивира ли конечно вашата побарувачка фирмите да понудат такви финансиски инструменти? Ј.Тренкоски: Сметам дека очекувањата за дополнителни позитивни ефекти за развој на финансискиот сектор не треба да бидат преголеми. Подобро е да се очекува помалку и позитивно да се изненадиме на подобро. Основната цел на приватните пензиски Друштва е да остварат максимален принос за членовите на фондовите со прифатливо ниво на превземен ризик согласно Законот. Таа цел директно се коси со големината на ризикот што треба да се превземе преку денешното прекумерно инвестирање во домашни хартии од вредност. Понатаму, корпоративните како и обврзниците за локална самоуправа доколку се понудат на пазарот на капитал ќе сносат дополнителни трошоци за посредници (КХВ, Берза, Банки, аналитичари, итн...). На тој начин доколку нема економија на обем, тогаш зајмувањето на пари од Банка е поисплатливо отколку задолжување преку пазарите на капитал. ЕиБ: Како ја оценувате соработката со МАПАС, супервизорот на вашиот бизнис? Ј.Тренкоски: Коректна. ЕиБ: Имате ли некоја сугестија до носителите на економските политики за тоа како од системски аспект да се подобри амбиентот во кој работите? Ј.Тренкоски: Дефинитивно сметам дека е потребно поголема транспарентност и отчет во процесите на носење на крупни одлуки во системот. За мене како граѓанин, е неприфатливо да знам дека во Р. Македонија не постои систем на градење на широк конзенсуз и комуницирање на јасна визија околу крупни одлуки кои што директно влијаат врз мојот живот, на пример големината на мојата пензија. ЕиБ: На пример, ако на пазарот ви беа понудени државни хартии од вредност со иста каматна стапка и со иста рочност, значи со истите услови под кои Република Македонија сега се задолжи во странство кај Дојче банка, ќе купевте ли од тие хартии од вредност? Ј.Тренкоски: Да. Тоа ни е обврска согласно Законот. ЕиБ: Деновиве актуелни се иницираните предлог промени во прописите што го регулираат вашето работење. Се крена голема прашина во јавноста околу промената на соодветниот закон со која пензиските друштва во земјава треба предвреме да продадат една од двете еврообврзници што ги има емитувано Република Македонија, а која се наоѓа во портфолијата на друштвата. Кои се потенцијалните финансиски импликации за пензиските друштва од таквите промени. Се зборува за загуба од 15-тина милиони евра веднаш, што е многу повеќе ако се земе предвид дека тие пари нема да се инвестираат во наредните триесетина години. Ј.Тренкоски: Законот на нам како Друштва, но и на мене како раководно лице ни дава мандат да работиме, пред се, во интерес на членовите. Со специфичната одредба во предлог измените на Законот, нам ни се наметнува дејство кое се коси со претходно наведеното. Тое е абсурдно. Не можам да кажам колку и дали ќе има загуби во разлика на цена, или трансакциски трошоци, но дефинитивно ќе има опортунитетен трошок изразен преку моќта на вкаматувањето. ЕиБ: Може ли да биде добро решение за оваа ситуација да се модифицира временската рамка на предлог-промената на законот. Значи, да се испочитува намерата на регулаторот, но промената во делот на еврообврзницата да не важи од почетокот на наредната година, туку по доспевањето на еврообврзницата која би морала сега предвреме да се продава. На тој начин не би се креирала финансиска штета за пензиските друштва и 300 илјади членови на друштвата би имале повисоки пензии после пензионирањето. Ј.Тренкоски: Да, абсолутно. Тоа е барањето на двете пензиски друштва доставено до јавноста и до релевантните фактори во законодавниот процес. Да повторам, апелираме да се дозволи евробврзницата да стои во билансите на фондот до доспевање во 2015 година, согласно нашите претходни анализи и одлуки. ЕиБ: Господине Тренкоски, ви благодарам за интервјуто.